Desemberþing LÍS
Lís héldu Desemberþing þann 17. dsember þar sem fulltrúar stúdenta ræddu við nýkjörna þingmenn sem öll voru virk í hagsmunabaráttu stúdenta áður en leið þeirra lá inn í landspólitíkina. Á meðal gesta voru Ingvar Þóroddson, þingmaður Viðreisnar og fyrrum Stúdentaráðsliði í Háskóla Íslands, Ragna Sigurðardóttir, fyrrum formaður Stúdentaráðs Háskóla Íslands og þingmaður Samfylkingarinnar, og María Rut Kristinsdóttir, þingmaður Viðreisnar, fyrrum formaður Stúdentaráðs Háskóla Íslands og einn af stofnendum LÍS!
Frá vinstri: Ingvar Þóroddson (þingmaður Viðreisnar), María Rut Kristinsdóttir (þingmaður Viðreisnar), Ragna Sigurðardóttir (þingmaður Samfylkingarinnar) og Lísa Margrét Gunnarsdóttir (forseti LÍS)
Á þinginu gafst fulltrúaráði og gestum kostur á því að eiga í beinu samtali við hina nýju kynslóð Alþingis. Þingmennirnir ræddu meðal annars hvernig stúdentapólitíkin hefði nýst þeim á vegferð sinni inn í landspólitík, hvað hefði breyst og áorkast í málefnum stúdenta frá þeirra tíð í hagsmunabaráttu og hvaða málaflokkar þörfnuðust athygli í háskólasamfélaginu núna. Við þökkum Ingvari, Rögnu og Maríu kærlega fyrir komuna og hlökkum til áframhaldandi samtals og samstarfs á komandi kjörtímabili!
Gauti Skúlason, verkefnastjóri samskipta og markaðsmála hjá stéttarfélaginu Visku og Arent Orri J. Claessen, forseti Stúdentaráðs Háskóla Íslands, kynntu einnig nýja og spennandi stöðu kjarafulltrúa stúdenta á réttindaskrifstofu Stúdentaráðs sem markar tímamót í hagsmunagæslu vinnandi stúdenta - en íslenskir stúdentar eiga einmitt Evrópumet í atvinnuþátttöku samhliða námi. Í því samhengi er einnig vert að nefna að þó að vinnandi stúdentar greiði í Atvinnutryggingasjóð eins og annað vinnandi fólk, hafa þeir ekki rétt á atvinnuleysisbótum einfaldlega vegna þess að þeir stunda háskólanám. Réttur stúdenta til atvinnuleysisbóta í námshléum var afturkallaður þann 1. janúar 2010, sem skýtur skökku við því við vinnum mest allra háskólanema í Evrópu og atvinnuþátttaka okkar vex milli ára samkvæmt könnun Eurostudent VIII. Við hvetjum stúdenta til að hafa samband við kjarafulltrúa SHÍ varðandi mál tengd kjörum og réttindum á vinnumarkaði og óskum réttindaskrifstofu Stúdentaráðs og Visku til hamingju með þessi tímamót í hagsmunagæslu stúdenta. Bestu þakkir fær Viska fyrir að hýsa Desemberþing LÍS og við þökkum öllum þeim sem mættu kærlega fyrir komuna.
Stúdentar á milli steins og sleggju
Í kosningabaráttu er allt stjórnmálafólk sammála um mikilvægi æðri menntunar til að tryggja bjarta framtíð lýðræðissamfélagsins Íslands. Þrátt fyrir það berjast íslenskir stúdentar í bökkum við að mennta sig og eru við það að sligast undan leiguverði, jafnvægi á milli vinnu og skóla og ósveigjanlegu, markaðsvæddu námslánakerfi. Spurningin er ekki lengur hvort menntun sé leið að betri framtíð – heldur hvort ungt fólk hafi efni á að feta þann veg og hvort það verði þess virði. Við hljótum öll að geta sammælst um það að núverandi staða háskólamála sé áhyggjuefni, og að það sé lykilatriði að næsta ríkisstjórn setji málefni stúdenta í algjöran forgang.
Kynslóðabilið og vegasalt stúdenta
Í nýlegri greiningu hagfræðings stéttarfélagsins Visku á kaupmætti ungs fólks kemur fram að síðustu ár hefur ójöfnuður milli kynslóða aukist tvöfalt hraðar á Íslandi í samanburði við Norðurlöndin, og kaupmáttur ungs fólks hefur sveiflast fimm sinnum meira á öldinni en í nágrannalöndum okkar. Það segir okkur að ungt fólk á Íslandi býr við annan raunveruleika en jafnaldrar á Norðurlöndunum, og staða þess flækist enn frekar við að skrá sig í háskólanám, sérstaklega fyrir ungt fólk sem flytur til höfuðborgarsvæðisins til að stunda nám, leigir á almennum leigumarkaði og verður oft að vinna mikið með námi til að ná endum saman. Samkvæmt nýjustu tölum Eurostudent hefur atvinnuþátttaka íslenskra stúdenta aukist á milli ára – Íslendingar eiga Evrópumet í atvinnuþátttöku þar sem 76% íslenskra stúdenta vinna samhliða námi. Afleiðingar þess að vinna mikið með námi geta verið margar, til að mynda þær að stúdentar á Íslandi eru lengur að klára nám sitt og vinnan hefur óhjákvæmilega áhrif á námsframmistöðu. Nám er vinna, og þó það sé eðlilegt að hluti stúdenta kjósi að vinna samhliða námi er kominn tími til að spyrja sig að því hvort íslenskir háskólanemar ættu, ár eftir ár, að þurfa að vinna mest allra í Evrópu til þess að hafa efni á því að mennta sig.
Menntasjóður námsmanna: félagslegur jöfnunarsjóður?
Með nýjum lögum um Menntasjóð námsmanna, sem tóku gildi árið 2020, átti að umbylta námslánakerfinu á Íslandi og færa það nær norska styrkjakerfinu. Styrkur ríkisins til stúdenta átti að felast í 30% niðurfellingu af láni í lok náms, að því gefnu að stúdentar kláruðu nám sitt á tilskildum tíma – og þannig hvetja brautskráða námsmenn til að fara fyrr af fullum krafti inn á vinnumarkaðinn.
Samhliða 30% niðurfellingu námslána urðu vextir nýju lánanna hins vegar breytilegir og háðir sveiflukenndum aðstæðum á fjármálamarkaði, og greiðendum gert að bera áhættu af væntum afföllum sjóðsins (í fyrsta sinn í 70 ára sögu fjárhagslegs stuðnings ríkisins við stúdenta). Nú þegar komin er reynsla á nýja námslánakerfið er ljóst að lögin hafa alls ekki þjónað markmiðum sínum, en eins og LÍS og BHM gerðu grein fyrir í umsögn sinni fyrr á árinu hefur 30% niðurfellingin ekki hvatt til hraðari námsframvindu; þvert á móti eru vísbendingar um að námslánakerfið hafi nú fælingarmátt þar sem færri taka námslán og niðurstöður lífskjararannsóknar BHM sýna að helsta ástæðan að baki fækkunar lántaka er óttinn við óviðráðanlega skuldsetningu – og því ekki ólíklegt að gallað námslánakerfi spili inn í vaxandi atvinnuþátttöku stúdenta.
Byrðar að námi loknu
Útreikningar BHM og LÍS sýna að greiðslubyrði í nýja námslánakerfinu er 62% hærri yfir ævina en í því gamla fyrir þá lántaka sem fá ekki 30% niðurfellingu, og því er varhugavert að halda því fram að breytingar á námslánakerfinu hafi verið skref í rétta átt – raunar er hægt að færa rök fyrir því að óvissan um greiðslubyrði og vaxtakjör sé breyting til hins verra og að námsstyrkurinn nái ekki til þeirra sem þurfa mest á honum að halda; þeirra sem eru lengur að klára nám sitt vegna félagslegra og/eða efnahagslegra aðstæðna.
Gömlu LÍN-lánin eru líka að sliga fólk, en eins og BHM hefur gert grein fyrir hafa háskólamenntaðir einstaklingar sem tóku lán í LÍN-kerfinu setið eftir í kjölfar hrunsins. Þau lán voru ekki leiðrétt og fjöldi fólks sér því fram á að borga heil mánaðarlaun í afborganir námslána til dauðadags nema ný ríkisstjórn svari ákalli háskólamenntaðra og leiðrétti lánin. Staða stúdenta sem þiggja námslán verður eins eða verri nema stjórnvöld stígi skrefið að fullu og komi á raunverulegu námsstyrkjakerfi. Það er lykilatriði að nýr stjórnarsáttmáli leggi ríka áherslu á fjárfestingu í menntun, innleiði markvissar aðgerðir til að standa vörð um grunnstoð lýðræðissamfélags og bregðist við alvarlegri stöðu stúdenta sem bera framtíð þjóðarinnar á herðum sér.
Lísa Margrét Gunnarsdóttir
Höfundur er forseti Landssamtaka íslenskra stúdenta
Lísa Margrét Gunnarsdóttir, forseti LÍS
Fulltrúaráð Visku fundar
Fulltrúaráð Visku kom saman 28. nóvember síðastliðinn í fyrsta sinn síðan félagið hóf starfsemi
Fulltrúaráð Visku kom saman 28. nóvember síðastliðinn í fyrsta sinn síðan félagið hóf starfsemi
Innan Visku starfar fulltrúaráð sem er skipað formanni félagsins og fulltrúum starfandi kjaradeilda og faghópa innan félagsins. Ennfremur tilnefnir Landssamband íslenskra stúdenta (LÍS) árlega fulltrúa í ráðið. Er fulltrúaráð stjórn félagsins til ráðgjafar í stefnumótandi málum.
Innan Visku eru nú starfandi ein kjaradeild, kjaradeild bókasafns- og upplýsingafræðinga, og ellefu faghópar: faghópar arkítekta, djákna, fjölskyldufræðinga, fræðafólks sem starfar sjálfstætt, listmeðferðafræðinga, íþróttafræðinga, myndlistafólks, safnafólks, táknmálstúlka, talmeinafræðinga og tómstunda- og félagsmálafræðinga og annars fagfólks í tómstundastarfi.
Á fundinum var farið yfir hvað hefur gerst á þessu fyrsta starfsári Visku og rætt um hvernig best sé að efla ólíka hópa innan félagsins. Á fundinum var farið yfir hugmyndir að uppbyggingu félagslegra innviða Visku, þar á meðal að útvíkka hópastarf innan félagsins svo að faghópar verði hér eftir nefndir „félagsnet“ sem sé ætlað að efla stöðu þess félagsfólks sem tilheyra þeim, styrkja tengslanet og stuðla að aukinni þekkingu og framþróun á sér- eða áhugasviði þeirra.
Mikill vilji og kraftur er í fulltrúaráði að taka þátt í uppbyggingastarfi Visku og efla félagsstarf á komandi misserum.
Lísa Margrét Gunnarsdóttir, forseti LÍS, á fulltrúaráðsfundi Visku
Forseti LÍS á Kosningavöku RÚV
Þann 30. nóvember var Lísu Margréti Gunnarsdóttur, forseta LÍS, boðið í pallborð í beinni útsendingu á Kosningavöku RÚV, þar sem hún nýtti tækifærið og vakti athygli á veruleika ungs fólks og íslenskra stúdenta - himinhátt leiguverð, háa atvinnuþátttöku stúdenta til að eiga efni á námi sínu og óviðunandi námslánakerfi. LÍS krefjast þess að ný stjórnvöld setji málefni stúdenta og ungs fólks í forgang. Menntun á að vera raunverulegur kostur fyrir öll!
Þáttinn í heild sinni má nálgast hér.
Skjáskot úr þættinum X24 - Kosningavaka
Opið fyrir umsóknir: Stúdentafulltrúi í stofnanaúttekt HR // Applications Open: Student Representative for a Quality Review of Reykjavík University
Are you interested in improving the quality of higher education and being a voice for students? The National Union of Icelandic Students (LÍS) and the Icelandic Agency for Quality Assurance (IAQA) are seeking a student representative to participate in a quality review of the University of Reykjavík. The position is paid.
Ert þú áhugasamur um að bæta gæði háskólanáms og vera rödd stúdenta?
Landssamtök íslenskra stúdenta (LÍS) og Gæðamat háskóla leita að stúdentafulltrúa til að taka þátt í stofnanaúttekt á gæðamati Háskólans í Reykjavík. Staðan er launuð.
Hlutverk stúdentafulltrúans
Sem stúdentafulltrúi tekur þú þátt í fundum með teymi gæðaráðs, þar sem þú miðlar sjónarmiðum stúdenta. Fundir fara fram á eftirfarandi dögum:
21. febrúar kl. 9:00-11:00
18. mars kl. 9:00-12:00
22. apríl kl. 12:00-15:00
Skilyrði
Vera stúdent eða hafa nýlega útskrifast (innan árs)
Reynsla af íslenska háskólakerfinu
Góð enskukunnátta í rituðu og mæltu máli
Ekki tengsl við Háskólann í Reykjavík
Umsókn
Ef þú ert áhugasamur, sendu umsókn þína á lis@studentar.is fyrir 22. nóvember. Fyrir nánari upplýsingar, hafðu samband við geadastjori@studentar.is.
English
Are you interested in improving the quality of higher education and being a voice for students?
The National Union of Icelandic Students (LÍS) and the Icelandic Agency for Quality Assurance (IAQA) are seeking a student representative to participate in a quality review of Reykjavík University. The position is paid.
Role of the Student Representative
As a student representative, you will participate in meetings with the review team and share a student perspective. Meetings are scheduled on the following dates:
February 21st, 9:00-11:00
March 18th, 9:00-12:00
April 22nd, 12:00-15:00
Requirements
Current student or recent graduate (within the last year)
Experiance of the Icelandic higher education system
Proficiency in spoken and written English
No direct affiliation with Reykjavík University
Application
If you're interested, send your application to lis@studentar.is by November 22nd. For more information, contact geadastjori@studentar.is.